Van Schandaal tot Kans: wat de CSRD ons leert over verantwoordelijkheid en innovatie

Mijn kijk op duurzaamheid is gevormd door ervaringen in Europa, Japan en het Caribisch gebied. Inmiddels woon ik in Amsterdam, vanwaar ik hoop een bredere blik op duurzaamheid te delen, over hoe bedrijven groei en innovatie kunnen combineren met verantwoordelijkheid voor mens en planeet.

Dieselgate: een wake-up call voor een hele industrie

In 2015, toen ik in Berlijn woonde, zag ik hoe één van de grootste bedrijfsschandalen in de moderne geschiedenis zich ontvouwde: Dieselgate. Volkswagen bleek jarenlang emissietesten te hebben gemanipuleerd om auto’s te verkopen die tot veertig keer meer uitstootten dan wettelijk toegestaan in de VS. Het schandaal kostte het bedrijf meer dan 30 miljard dollar en beschadigde blijvend het vertrouwen in een van de oudste en meest iconische merken van Duitsland.

Als iemand die destijds midden in Duitsland woonde, voelde ik hoe diep de auto-industrie verweven is met de nationale identiteit. Auto’s zijn er niet alleen een vervoermiddel, maar een bron van trots, een economische motor en een cultureel symbool. Een auto bezitten is in Duitsland bovendien veel betaalbaarder dan in Nederland, waar de wegenbelasting fors hoger ligt. Die betaalbaarheid, mede dankzij de machtige autolobby, verhulde een fundamenteler probleem: winst ging boven verantwoordelijkheid. Dieselgate liet zien wat er gebeurt wanneer transparantie ontbreekt, vertrouwen breekt en de gevolgen reiken verder dan het bedrijf zelf.

De rol van transparantie: de weg vooruit

Hoe zorgen we ervoor dat bedrijven niet opnieuw de korte termijn boven mens en planeet stellen? Hier komt de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) in beeld.

Deze Europese richtlijn verplicht bedrijven om hun maatschappelijke en milieu-impact inzichtelijk te maken. Het doel is niet alleen om schandalen te voorkomen, maar vooral om een nieuwe norm te creëren: die van transparantie en verantwoordelijkheid als motor voor innovatie.

De impact van de CSRD reikt bovendien verder dan Europa. Ook Japanse bedrijven met toeleveringsketens richting Europa — van elektronica tot automotive, krijgen hiermee te maken. Transparantie wordt daarmee niet langer een ‘nice to have’, maar een harde zakelijke vereiste.

Ik vraag me soms af: als de CSRD vóór 2015 al had bestaan, had Dieselgate dan überhaupt kunnen plaatsvinden? Waarschijnlijk niet in deze omvang. En hoewel we het verleden niet kunnen veranderen, kunnen we wel zorgen dat het zich niet herhaalt.

Rotterdam als voorbeeld van wat mogelijk is

Ik groeide op in Rotterdam, een stad die leeft volgens het motto “niet lullen maar poetsen.” Daar zag ik hoe daadkracht en innovatie hand in hand kunnen gaan. Rotterdam is inmiddels wereldwijd koploper op het gebied van klimaatadaptatie, met drijvende wijken en waterpleinen die laten zien wat er mogelijk is als overheid, bedrijven en bewoners samenwerken.

Die successen zijn niet uit de lucht komen vallen. Ze zijn gebouwd op samenwerking, meetbaarheid en transparantie. Bedrijven die betrokken zijn bij zulke projecten rapporteren over hun CO₂-uitstoot, waterverbruik en andere duurzaamheidsindicatoren. Zo ontstaat een gedeelde visie en een gezamenlijke verantwoordelijkheid.

Stel je voor dat meer Europese steden dit voorbeeld volgen, of dat Japanse steden als Tokio, die te maken hebben met stijgende temperaturen en hevige tyfoons, vergelijkbare initiatieven opzetten met evenveel openheid en data-gedreven sturing. Transparantie kan een katalysator zijn voor precies dat soort innovatie.

Van regel naar kans

Terugkijkend op Dieselgate en vooruitkijkend naar Rotterdam zie ik twee kanten van dezelfde medaille: het risico van ondoorzichtigheid en de kracht van openheid. De CSRD biedt de kans om verder te kijken dan compliance en regelgeving, en te bouwen aan vertrouwen, innovatie en langetermijnwaarde.

Ook buiten Europa groeit het besef dat duurzaamheid niet enkel een reputatiekwestie is, maar een strategisch voordeel. Japan versterkt zijn inzet via programma’s als de Green Transformation (GX) en een vernieuwde Corporate Governance Code. De principes van de CSRD kunnen daar inspiratie bieden: transparantie niet als last, maar als middel om vertrouwen te winnen en toekomstbestendig te groeien.

Transparantie is geen bureaucratische verplichting, het is een hefboom voor verandering. Laten we haar omarmen als kans om een economie te bouwen die eerlijker, slimmer en duurzamer is.

Dit artikel is eerder verschenen op Sustainable Brands Japan en is bewerkt voor Europa